Thuốc kháng sinh cho trẻ bị viêm họng: Những điều phụ huynh cần lưu ý

Tình trạng lạm dụng thuốc kháng sinh cho trẻ em bị viêm họng ngày càng trở nên phổ biến và khó kiểm soát. Bởi vì không phải tất cả các trường hợp bị viêm họng đều cần đến kháng sinh. Việc sử dụng không đúng có thể dẫn tới việc kháng thuốc gây ảnh hưởng tới việc điều trị sau này. Chính bởi vậy nên bài viết dưới đây, Pharmart sẽ cung cấp thông tin giúp phụ huynh sử dụng kháng sinh an toàn cho bé.

Khi nào trẻ bị viêm họng cần dùng kháng sinh?

Để biết có nên dùng kháng sinh khi bé bị viêm họng hay không thì cần xác định được nguyên nhân gây bệnh do virus hay vi khuẩn. Cách phân biệt thường sẽ dựa vào triệu chứng đi kèm như trình bày ở bảng dưới đây. 

Mặc dù viêm họng ở trẻ không nghiêm trọng nhưng phụ huynh vẫn cần nhận biết sớm để điều trị kịp thời, tránh để nặng hay dẫn tới biến chứng. Khi xuất hiện những triệu chứng sau, cha mẹ nên đưa bé đến cơ sở y tế để thăm khám và được kê kháng sinh phù hợp: 

• Trẻ sốt cao liên tục, kéo dài và không cải thiện nhiều khi sử dụng các biện pháp hạ sốt. 

• Trẻ liên tục quấy khóc, mệt mỏi. 

• Trẻ kém ăn hoặc khóc nhiều khi ăn, uống do đau họng, sưng amidan. 

• Các triệu chứng kéo dài trên 2 ngày và không có dấu hiệu thuyên giảm. 

Các triệu chứng điển hình viêm họng do vi khuẩn ở trẻ em

Các nhóm thuốc kháng sinh thường dùng cho trẻ bị viêm họng

Hiện tại, có 3 nhóm thuốc kháng sinh cho trẻ em bị viêm họng được sử dụng phổ biến nhờ độ an toàn cao, ít tác dụng phụ. Dưới đây là những thông tin cơ bản nhất mà bạn nên biết về các nhóm thuốc này.

Thông tin về các kháng sịnh cho trẻ vị viêm họng

Nhóm Penicillin 

• Thuốc phổ biến: Amoxicillin, Augmentin

• Cơ chế tác dụng: Thuốc thuộc nhóm Penicillin hoạt động bằng cách ngăn không cho vi khuẩn xây “tường bảo vệ” (vách tế bào). Khi không có lớp bảo vệ này, vi khuẩn sẽ dễ bị tiêu diệt và không thể phát triển thêm.

• Cách dùng và lưu ý:

  • Amoxicillin thường dùng dạng siro hoặc bột pha nước, dễ uống cho trẻ nhỏ.

  • Augmentin là sự kết hợp giữa Amoxicillin và chất clavulanic, giúp tăng hiệu quả trong các trường hợp vi khuẩn “kháng thuốc”.

  • Lưu ý: Một số trẻ có thể bị dị ứng Penicillin (biểu hiện nổi mẩn đỏ, ngứa, khó thở), nên cha mẹ cần thông báo tiền sử dị ứng với bác sĩ.

Nhóm Cephalosporin 

• Thuốc phổ biến: Cefuroxime, Cefixime, Cefdinir

• Cơ chế tác dụng: Nhóm thuốc này cũng tấn công “lớp vỏ” bảo vệ của vi khuẩn, khiến vi khuẩn yếu dần rồi bị tiêu diệt. Cephalosporin thường có phổ tác dụng rộng, hiệu quả với nhiều loại vi khuẩn gây viêm họng ở trẻ.

• Cách dùng và lưu ý:

  • Thường được sử dụng dưới dạng siro hoặc viên pha hỗn dịch.

  • Nhìn chung dễ dung nạp, nhưng có thể gây rối loạn tiêu hóa nhẹ như đầy bụng hoặc tiêu chảy.

  • Thường được dùng khi trẻ không đáp ứng tốt với nhóm Penicillin.

Nhóm Macrolid 

• Thuốc phổ biến: Azithromycin, Erythromycin, Clarithromycin

• Cơ chế tác dụng: Macrolid ngăn vi khuẩn sản xuất “protein nuôi sống”, khiến chúng không thể sinh sôi và dần bị loại bỏ khỏi cơ thể. Đây là nhóm thuốc hay được lựa chọn cho trẻ bị dị ứng với Penicillin hoặc Cephalosporin.

• Cách dùng và lưu ý:

  • Azithromycin có ưu điểm là liều dùng ngắn, chỉ cần 3–5 ngày là đủ liệu trình.

  • Thuốc nên được uống sau ăn để hạn chế tình trạng buồn nôn, đau bụng nhẹ.

  • Cần uống đúng liều và đủ số ngày được kê, tránh ngưng thuốc sớm dù trẻ đã bớt ho hay sốt.

Bảng tổng hợp thông tin cơ bản về 3 nhóm kháng sinh cho trẻ em

Kháng sinh nào không khuyến cáo dùng cho trẻ em bị viêm họng?

Khi tìm hiểu, viêm họng ở trẻ uống thuốc gì, bạn sẽ thấy ngoài những loại được khuyên dùng còn một số nhóm không thể sử dụng. Vì một số thuốc có thể gây ra vấn đề nghiêm trọng, ảnh hưởng đến trẻ em.

Hướng dẫn sử dụng kháng sinh đúng cách cho trẻ bị viêm họng

Khi sử dụng thuốc kháng sinh cho trẻ em bị viêm họng, không chỉ dừng lại ở việc đúng loại mà còn cần đảm bảo đúng cách. Bởi vì những điều này sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả điều trị, tác dụng phụ và tình trạng kháng thuốc, cụ thể như sau:

• Kháng sinh cần phải được sử dụng đúng liều lượng như khuyên dùng của chuyên gia. 

• Trẻ em cần sử dụng kháng sinh đủ thời gian, từ 7 - 15 ngày để đảm bảo hiệu quả, tránh tình trạng kháng thuốc. 

• Phụ huynh không tự ý mua thuốc mà cần theo đơn của chuyên gia để tránh nhầm loại, sai liều lượng. 

• Tùy theo độ tuổi mà cần sử dụng kháng sinh dạng bột hay viên để trẻ dễ phối hợp nhất. 

Nên chọn dạng dùng phù hợp với từng độ tuổi

Lưu ý cách chăm sóc trẻ bị viêm họng tại nhà 

Bên cạnh việc sử dụng thuốc trị viêm họng cho trẻ em, mọi người cũng cần chú ý đến cách chăm sóc tại nhà. Như vậy trẻ mới có thể nhanh chóng hồi phục, tránh gặp biến chứng nghiêm trọng. 

• Cho trẻ súc miệng bằng nước muối ấm 2 - 3 lần/ngày. 

• Khuyến khích trẻ uống đủ nước hoặc có thể dùng thêm nước trái cây. 

• Ưu tiên sử dụng các loại thức ăn dễ nuốt như cháo, súp, sữa tránh các loại kích thích, cay nóng có thể làm tăng tình trạng viêm. 

• Chườm ấm, lau người khi trẻ khó chịu, sốt cao ra nhiều mồ hôi để làm mát cơ thể. 

• Để trẻ ở môi trường thoải mái, tránh quá khô vì dễ gây kích thích lên niêm mạc mũi họng.

• Cho trẻ nghỉ ngơi hợp lý, ngủ đủ giấc để tránh cơ thể bị kiệt sức. 

Một số thắc mắc phổ biến khi dùng kháng sinh cho trẻ viêm họng

Các bậc phụ huynh luôn rất quan tâm đến việc sử dụng thuốc kháng sinh cho trẻ em bị viêm họng. Bởi vậy nên chúng tôi đã tổng hợp được nhiều thắc mắc liên quan đến vấn đề này như:

Trẻ bị viêm họng có cần uống kháng sinh ngay không?

Không vì còn phải dựa vào nguyên nhân và tình trạng bệnh cụ thể. Trường hợp viêm họng do virus hay triệu chứng nhẹ sẽ không cần phải sử dụng. 

Làm sao biết bé bị viêm họng do vi khuẩn hay virus?

Để xác định nguyên nhân gây bệnh cần dựa trên triệu chứng và xét nghiệm chuyên khoa. 

Nếu trẻ uống kháng sinh 2 - 3 ngày thấy đỡ thì có nên dừng không?

Không, mà cần sử dụng tối thiểu từ 5 - 7 ngày để hết một đợt điều trị. Điều này sẽ giúp giảm tình trạng kháng kháng sinh đang ngày càng phổ biến hiện nay. 

Có thể dùng đơn thuốc cũ khi bé bị viêm họng lần nữa không?

Không nên vì nguyên nhân gây bệnh có thể khác và thuốc được chọn không đúng loại. Ngoài ra, việc dùng lại đơn cũ còn tăng nguy cơ gặp tác dụng phụ, kháng thuốc.

Thuốc kháng sinh cho trẻ em bị viêm họng cần phải được sử dụng đúng cách theo liều lượng, liệu trình mà chuyên gia khuyến cáo. Như vậy mới đảm bảo được hiệu quả điều trị cũng như hạn chế tối đa tác dụng phụ và tình trạng kháng thuốc. Do đó, mọi người nên tìm hiểu kỹ thông tin và đưa trẻ đến cơ sở y tế để được thăm khám, tư vấn.