Xuyên tâm liên - DƯỢC LIỆU VÀNG điều trị Covid-19?

Giới thiệu về cây xuyên tâm liên

Thảo dược xuyên tâm liên trong dân gian còn được gọi với nhiều tên khác như: Công cộng, Lam khái liên, Khổ đàm thảo... và có tên khoa học là Andrographis paniculata, thuộc họ Ô rô Acanthaceae.

Xuyên tâm liên là loại cây nhỏ, thân thảo, cao từ 0,3 - 0,8m. Cây có nhiều đốt và rất nhiều cành. Lá cây mọc đối, cuống ngắn, phiến lá hình trứng thuôn dài hoặc hình mác, dài khoảng 3 - 12 cm. Cây thường ra hoa vào tháng 9, tháng 10, hoa màu trắng, điểm hồng, mọc thành chùm ở nách lá hoặc đầu cành, thành chùy. Quả của cây xuyên tâm liên dài khoảng 15mm và hơi nhẵn, hạt có hình trụ thuôn dài.

Cây Xuyên tâm liên

Cây Xuyên tâm liên

Xuyên tâm liên là loại cây thu hái gần như quanh năm. Vào mùa hè, người ta thu hái lá và cành mang lá để làm thuốc, còn mùa thu và đông thì dùng rễ và toàn cây phơi/sấy khô.

Cây xuyên tâm liên được trồng và sử dụng nhiều tại Ấn Độ, Trung Quốc, Malaysia, Giava. Tại Việt Nam, Xuyên tâm liên mọc hoang dại tại các tỉnh miền Bắc và hiện nay đang có hai vùng nuôi trồng và thu hái loại thảo dược này ở Nghệ An và Thanh Hóa.

Xuyên tâm liên - vị thuốc xưa từng bị lãng quên

Theo tính vị ghi trong tài liệu y học dân gian, xuyên tâm liên là một vị thuốc có vị đắng, tính hàn, có tác dụng thanh nhiệt, giải độc, giảm phù thũng, giảm đau. Chính vì thế, trong thời kỳ chưa có sự phát triển của tây y, Xuyên tâm liên được coi là một vị thuốc “vàng” được sử dụng trong điều trị chứng viêm, đau, cảm mạo, phát sốt... và các loại bệnh do vi sinh vật (vi khuẩn, virus, nấm, ký sinh trùng) gây nên.

Xuyên tâm liên được ví như kháng sinh tự nhiên của núi rừng, song với sự phát triển của y học hiện đại, nhất là bước vào thời kỳ “hoàng kim” của các loại kháng sinh, vị dược liệu Xuyên tâm liên dần dần bị lãng quên và bị thay thế bởi các loại thuốc tây y hiện đại.

TS.DS Trần Phi Hùng - Trưởng khoa dược Bệnh viện Y học Cổ truyền Trung ương nói về dược liệu Xuyên tâm liên trên VTC16.

Theo PGS.TS Nguyễn Thế Thịnh, Cục trưởng Quản lý Y Dược cổ truyền (Bộ Y tế) cho biết: “Trước đây Xuyên tâm liên trước đây được trồng rất phổ biến ở các tỉnh miền Bắc Việt Nam, nhưng nhiều năm trở lại đây loại cây này đã trở nên khan hiếm hơn, không còn những vùng trồng nguyên liệu lớn mà đa phần là những vùng trồng nhỏ lẻ của người dân. Hiện nay, trên cả nước chỉ còn hai vùng trồng Xuyên tâm liên nhiều nhất là Nghệ An và Thanh Hóa.”

Tuy nhiên, với xu hướng trở lại sử dụng các vị thuốc dân gian, thuốc nam đang được khoa học hiện đại nghiên cứu nhiều hơn và ứng dụng nhiều hơn trong phòng ngừa và điều trị bệnh. Đặc biệt là trong thời điểm dịch bệnh Covid, khi y học hiện đại chưa có thuốc điều trị cụ thể, Bộ Y tế đã thử nghiệm lâm sàng và cho phép sử dụng Xuyên tâm liên trong việc hỗ trợ điều trị Covid-19 (Công văn số 1306/BYT-YDCT). Xuyên tâm liên lại một lần nữa được nhắc đến và tôn vinh như một loại “dược liệu vàng”.

Tác dụng của xuyên tâm liên trong điều trị Covid-19

Xuyên tâm liên tăng cường hệ miễn dịch cho bệnh nhân covid-19

Xuyên tâm liên giúp tăng cường hệ miễn dịch ở người bệnh Covid-19.

Theo nghiên cứu của các nhà khoa học, xuyên tâm liên có chứa hoạt chất Andrographolide và 14-deoxy-11,12-didehydroandrographolide có khả năng chống viêm, chống oxy hóa mạnh mẽ. Khi sử dụng xuyên tâm liên sẽ kích thích các tác nhân hệ miễn dịch, sinh kháng virus tự nhiên và khôi phục lại cân bằng miễn dịch tự nhiên của cơ thể.

Do đó, với những người có hệ miễn dịch bị tổn thương, suy yếu, dễ lây bệnh truyền nhiễm hoặc Covid-19, sử dụng xuyên tâm liên giúp hỗ trợ tăng cường hệ miễn dịch cơ thể để chống lại sự tấn công của virus gây bệnh.

Ức chế tiềm năng đối với covid-19

Theo nghiên cứu của các nhà khoa học Đại học Airlangga Indonesia, thành phần chính có tác dụng trong dược liệu Xuyên tâm liên là Andrographolide có tiềm năng là chất ức chế Protease chính (6LU7) của virus Covid-19. Tuy nhiên, tác dụng này của Xuyên tâm liên còn cần thêm nhiều nghiên cứu trên lâm sàng.

Hoạt chất chính có tác dụng điều trị của Xuyên tâm liên là Andrographolide.

Hoạt chất chính có tác dụng điều trị của Xuyên tâm liên là Andrographolide.

Xuyên tâm liên có tác dụng với các bệnh hô hấp bao gồm viêm phổi, viêm đường hô hấp trên do vi khuẩn, virus

Vốn là vị dược liệu quy kinh phế (phổi) và từ xa xưa đã được sử dụng để điều trị các chứng viêm đường hô hấp trên, ngày nay với sự nghiên cứu của khoa học đã càng chứng minh rõ hơn tác dụng này của Xuyên tâm liên.

Với hoạt chất điều trị chính là Andrographolide, kết hợp với một số hoạt chất chống viêm khác có trong thành phần, Xuyên tâm liên được chứng minh là có tác dụng làm giảm đáng kể các Cytokine (một loại protein được sinh ra từ các bạch cầu viêm, khi được sản sinh quá mức sẽ gây nên hội chứng bão cytokine và có thể dẫn đến tử vong) và các yếu tố gây viêm khác do nhiễm virus gây ra thường gặp ở nhiễm trùng hô hấp trên.

Xuyên tâm liên dùng trong phác đồ điều trị covid-19 phối kết hợp Đông và Tây y

Với những tác dụng nêu trên của dược liệu Xuyên tâm liên, Cục Y dược cổ truyền (Bộ Y tế) đã kết hợp với Cục Khoa học đào tạo (Bộ Y tế) thực hiện thử nghiệm lâm sàng việc sử dụng dược liệu Xuyên tâm liên trong hỗ trợ điều trị cho bệnh nhân Covid-19 giai đoạn nhẹ và vừa, kết hợp với Tây y. Tuy nhiên, PGS Thịnh cũng nhấn mạnh thêm: “Quá trình phối kết hợp Xuyên tâm liên trong phác đồ điều trị Đông và Tây y kết hợp còn phải tiếp tục nghiên cứu và đánh giá nhiều hơn.”

Tình hình cung ứng xuyên tâm liên trong điều trị covid

Theo Cục trưởng Cục Quản lý Y Dược Cổ truyền, hiện tại liều điều trị bình thường của một người bệnh đang cần khoảng 100 viên cho liệu trình 10 ngày điều trị. Số người bệnh Covid-19 tại Việt Nam hiện nay khoảng 50.000 người, tức là cần phải có khoảng 5 triệu viên Xuyên tâm liên mới đủ để đáp ứng nhu cầu.

Hơn nữa, hiện tại số lượng vùng trồng Xuyên tâm liên ở nước ta còn rất ít, hai vùng trồng hiện tại ở Thanh Hóa và Nghệ An không đủ để đáp ứng cho nhu cầu. Thời điểm hiện tại cũng chưa tới mùa thu hoạch của Xuyên tâm liên (tháng 9, 10) nên nguồn nguyên liệu Xuyên tâm liên đang rất hiếm.

Tính đến thời điểm trước tháng 7/2021, trên thị trường hiện chỉ có một vài đơn vị đang sản xuất sản phẩm viên Xuyên tâm liên, tuy nhiên sản lượng rất ít, chưa đủ cung ứng cho thị trường.

Công ty Cổ phần Vật tư y tế Thanh Hóa là đơn vị hiếm hoi còn sản xuất Xuyên tâm liên từ năm 2016.

Công ty Cổ phần Vật tư y tế Thanh Hóa là đơn vị hiếm hoi còn sản xuất Xuyên tâm liên từ năm 2016.

“Vì thế Bộ Y Tế đang khuyến khích và thúc đẩy các doanh nghiệp sản xuất Xuyên tâm liên dạng viên để đáp ứng nhu cầu sử dụng” - PGS Thịnh nói. Cục trưởng Cục Quản lý Y Dược Cổ truyền cũng đang đề xuất cấp phép thêm 1 - 2 công ty cùng sản xuất thuốc Xuyên Tâm Liên để kịp thời cung ứng khoảng 1 triệu viên cho thị trường Thành phố Hồ Chí Minh.

Không tự ý mua xuyên tâm liên điều trị COVID-19

Mặc dù có tác dụng trong việc hỗ trợ điều trị Covid-19 nhưng Bộ Y tế đã khuyến cáo người dân không nên tự ý mua xuyên tâm liên về sử dụng tại nhà. Bởi vì:

Thứ nhất, trong công văn của Bộ y tế về “Tăng cường phòng, chống bệnh viêm đường hô hấp cấp SARS - Cov - 2”, có sử dụng Xuyên tâm liên để hỗ trợ điều trị Covid-19, nhưng không phải sử dụng đơn độc vị dược liệu này, mà là kết hợp với các vị dược liệu khác như: Thanh hao hoa vàng, Xuyên khung, Gừng, Nghệ… tạo thành các bài thuốc Đông y để sử dụng.

Bài thuốc có kết hợp Xuyên tâm liên và các vị dược liệu khác trong Công văn của BYT.

Bài thuốc có kết hợp Xuyên tâm liên và các vị dược liệu khác trong Công văn của BYT.

Thứ hai, tác dụng hỗ trợ điều trị Covid-19 của Xuyên tâm liên mới chỉ được chứng minh trong phạm vi phòng thí nghiệm, còn tác dụng của Xuyên tâm liên lên người bệnh Covid-19 ở mức độ nào thì vẫn chưa được đánh giá lâm sàng, mà chỉ mới đang được thử nghiệm.

Thứ ba, hoạt chất chính có tác dụng điều trị trong Xuyên tâm liên là Andrographolide là một hoạt chất kém tan hoặc hầu như là không tan trong nước. Cần phải sử dụng kỹ thuật chiết hiện đại (nano/hệ phân tán rắn) cùng với loại dung môi phù hợp mới có thể đảm bảo hàm lượng và ổn định hoạt chất. Vì vậy khi mua dược liệu thô về xông, sắc nước hay sử dụng các sản phẩm dạng cao chiết hay dung dịch chứa Xuyên tâm liên đều không được đảm bảo về hàm lượng hoạt chất Andrographolide và hơn nữa hiệu lực kháng vi sinh vật của Xuyên tâm liên cũng bị giảm đi rất nhiều.

Cuối cùng, Xuyên tâm liên được coi là một loại kháng sinh tự nhiên, do đó không được tự ý sử dụng bừa bãi và không được sử dụng hằng ngày để phòng ngừa Covid-19. Hơn nữa, Xuyên tâm liên có tính hàn, nếu sử dụng cho những người thể trạng hàn hoặc sử dụng lâu dài sẽ gây tổn thương vị khí, dễ lạnh bụng, tiêu chảy. Do đó, việc sử dụng Xuyên tâm liên cần có sự chỉ định của người có chuyên môn.

Với những lý do nêu trên, người dân không nên tự ý mua và sử dụng Xuyên tâm liên để phòng ngừa hay hỗ trợ điều trị Covid-19 để tránh “tiền mất tật mang”.

Một số loại thuốc xuyên tâm liên được Bộ y tế cấp phép

Bộ Y tế khuyến cáo nên sử dụng Xuyên tâm liên được phối hợp với các thảo dược khác và bào chế dạng viên uống để đạt được hiệu quả tốt nhất. Dưới đây là một số sản phẩm chứa Xuyên tâm liên đã được Bộ y tế cấp phép.

Vegtin xuyên tâm liên

sản phẩm Vegtin xuyên tâm liên.

Sản phẩm Vegtin xuyên tâm liên.

Vegtin Xuyên tâm liên là sản phẩm thuộc Công ty TNHH đầu tư - thương mại Icophar, ra thị trường từ năm 2019. Sản phẩm có chứa cao xuyên tâm liên, cao xạ can và hoạt chất Bromelain có tác dụng chống viêm được chiết xuất từ dứa. Vegtin xuyên tâm liên an toàn và lành tính, có thể sử dụng cho trẻ từ 3 tuổi trở lên.

Viên uống Vegtin Xuyên Tâm Liên - Giảm Ho, Đờm hộp 20 viên

Vegtin xuyên tâm liên (20 viên)

75.000đ/ hộp

8 đánh giá

Ngọc bình phong gia Xuyên tâm liên

Sản phẩm Ngọc bình phong gia xuyên tâm liên.

Sản phẩm Ngọc bình phong gia của Bệnh viện YHCT Bộ công an.

Được phát triển từ bài thuốc Ngọc bình phong cổ xưa và gia giảm thêm một số vị dược liệu (Xuyên tâm liên...), Ngọc bình phong gia Xuyên tâm liên là sản phẩm của Bệnh viện Y học Cổ truyền, Bộ Công an. Sản phẩm này đã được sử dụng cho những bệnh nhân nhiễm Covid-19 và cho kết quả rất tích cực, tuy nhiên còn cần thêm nhiều nghiên cứu để khẳng định tác dụng điều trị của sản phẩm.

Fito Xuyên tâm liên

Sản phẩm Fito Xuyên tâm liên.

Sản phẩm Fito Xuyên tâm liên.

Fito Xuyên tâm Liên là có thành phần chính là bột Xuyên tâm liên cùng với một số phụ gia được đóng thành viên nang. Đây là sản phẩm của Công ty TNHH Dược phẩm Fito Pharma, đã được sản xuất từ năm 2016.

Trên đây là những thông tin về dược liệu Xuyên tâm liên điều trị Covid-19 mà Pharmart.vn đã tìm hiểu và tổng hợp. Hy vọng qua bài viết này, bạn đọc đã đã hiểu hơn về dược liệu Xuyên tâm liên và có lựa chọn đúng đắn khi sử dụng các sản phẩm bảo vệ sức khỏe. Việc quan trọng nhất trong mùa dịch Covid-19 là nâng cao sức đề kháng và bảo vệ hệ hô hấp với các sản phẩm hỗ trợ tăng cường sức đề kháng và kháng khuẩn. Để được tư vấn thêm về các sản phẩm bảo vệ sức khỏe mùa Covid, hãy liên hệ tới hotline 1900 6505 để được các Bác sĩ, Dược sĩ của Pharmart.vn tư vấn và chăm sóc!

(Bài viết chỉ mang tính chất tham khảo, bạn nên tới cơ sở y tế, hỏi ý kiến bác sĩ chuyên môn để được tư vấn trực tiếp)

Pharmart.vn tổng hợp

Ảnh: Sưu tầm internet

Nguồn tham khảo: