Phân biệt viêm họng do virus và vi khuẩn: Cách nhận biết và hướng xử lý đúng

Nguyên nhân gây viêm họng do virus và vi khuẩn

Viêm họng có thể do nhiều tác nhân gây nên, phổ biến nhất là virus và vi khuẩn. Trong đó, viêm họng do virus chiếm tới 70 – 80% tổng số ca mắc, thường xuất hiện khi giao mùa hoặc thời tiết lạnh.

Các loại virus thường gặp gồm: Rhinovirus, Adenovirus, virus cúm, Parainfluenza, Enterovirus,… Những virus này lây chủ yếu qua giọt bắn, tiếp xúc tay – miệng hoặc bề mặt nhiễm virus, dễ phát tán trong cộng đồng như trường học, công sở.

Trong khi đó, viêm họng do vi khuẩn, tuy ít gặp hơn, nhưng nguy hiểm hơn vì có nguy cơ gây biến chứng nếu không điều trị đúng cách. Tác nhân chính là liên cầu khuẩn nhóm A (Streptococcus pyogenes), thường gây sốt cao, đau họng dữ dội và có thể dẫn đến các biến chứng như viêm cầu thận, viêm khớp, áp xe quanh amidan hoặc viêm tai giữa.

Do đó, việc phân biệt viêm họng do virus và vi khuẩn không chỉ giúp chẩn đoán chính xác mà còn tránh việc lạm dụng kháng sinh không cần thiết.

Viêm họng có thể do nhiều chủng virus và vi khuẩn khác nhau gây ra.

Viêm họng có thể do nhiều chủng virus và vi khuẩn khác nhau gây ra.

Dưới đây là bảng so sánh phân biệt viêm họng do virus và vi khuẩn về cách thức lây nhiễm:

Tiêu chí	Viêm họng do virus	Viêm họng do vi khuẩn
Đường lây chính	Lây qua giọt bắn Tiếp xúc gần với người bệnh (ôm hôn, chạm, sinh hoạt chung,...) Gián tiếp qua đồ vật mang mầm bệnh từ người nhiễm vi khuẩn, virus viêm họng	Lây qua giọt bắn Ôm hôn hoặc tiếp xúc gần với người bệnh Tiếp xúc gián tiếp qua tay, đồ vật bị dính dịch tiết mũi họng
Lây lan	Rất dễ lây lan, nhất là trong cộng đồng đông người hoặc vào mùa lạnh	Lây trong nhóm nhỏ, mức độ lây thấp hơn viêm họng do virus
Đối tượng dễ mắc	Mọi lứa tuổi, đặc biệt trẻ nhỏ và người miễn dịch kém	Tỷ lệ mắc cao nhất trong độ tuổi 5–15

Triệu chứng viêm họng do virus và vi khuẩn có gì khác nhau?

Triệu chứng	Viêm họng do virus	Viêm họng do vi khuẩn
Sốt	Vừa phải (≤ 38,5°C)	Cao, đột ngột (> 38,5°C)
Ho	Rất thường gặp	Ít gặp
Đau họng	Nhẹ đến vừa	Rất đau, cảm giác rát bỏng
Có đờm	Có thể có, nếu có thì đờm trong	Thường không có. Nếu có thì đờm đục, xanh hoặc vàng
Hạch cổ sưng	Ít khi sưng lớn	Sưng to, đau
Mủ trắng ở họng	Không có	Có mảng mủ trắng hoặc vàng
Các triệu chứng đi kèm khác	Sổ mũi, đau đầu, mệt mỏi	Đau bụng, buồn nôn, chán ăn

Triệu chứng viêm họng do virus và vi khuẩn có sự khác nhau

Triệu chứng viêm họng do virus và vi khuẩn có sự khác nhau

Dấu hiệu cần đi khám bác sĩ ngay

Bạn nên đến gặp bác sĩ càng sớm càng tốt nếu xuất hiện các dấu hiệu sau:

Sốt cao trên 38,5°C không giảm sau 2 ngày.
Đau họng nhiều đến mức bỏ ăn, bỏ uống
Nuốt khó, thở khò khè, nghẹn.
Hạch cổ sưng to, đỏ, đau.
Mủ trắng xuất hiện rõ trong họng.
Triệu chứng kéo dài quá 7 ngày mà không cải thiện.

Những dấu hiệu này có thể báo hiệu nhiễm vi khuẩn nặng, cần điều trị kháng sinh phù hợp và theo dõi y tế.

Cách chẩn đoán viêm họng do virus hay vi khuẩn

Bác sĩ sẽ dựa vào các phương pháp sau để phân biệt viêm họng do virus và vi khuẩn như sau:

Khám lâm sàng: Dựa vào biểu hiện sốt, mủ, ho, hạch,…
Test nhanh Strep A: Có thể phát hiện viêm họng do liên cầu khuẩn nhóm A. Phương pháp này đơn giản, nhanh, cho kết quả trong 10 – 15 phút.
Cấy dịch họng: Nếu test nhanh cho kết quả âm tính nhưng người bệnh có dấu hiệu nghi ngờ nhiễm khuẩn nặng như: sốt cao kéo dài, đau họng dữ dội, nổi hạch cổ, amidan sưng đỏ có mủ… thì bác sĩ có thể chỉ định phương pháp cấy dịch họng để chẩn đoán chính xác nguyên nhân gây bệnh.

Hướng điều trị viêm họng do virus và vi khuẩn

Tùy thuộc vào nguyên nhân gây bệnh là virus hay vi khuẩn, hướng điều trị sẽ hoàn toàn khác nhau. Việc phân biệt viêm họng do vi khuẩn và virus giúp tránh lạm dụng kháng sinh một vấn đề sức khỏe đang rất báo động hiện nay.

Tiêu chí	Viêm họng do virus	Viêm họng do vi khuẩn
Mục tiêu điều trị	Giảm triệu chứng, hỗ trợ cơ thể hồi phục tự nhiên	Tiêu diệt vi khuẩn gây bệnh, hạn chế nguy cơ biến chứng biến chứng
Phác đồ điều trị chính	- Không cần kháng sinh - Áp dụng các biện pháp giảm triệu chứng và chăm sóc tại nhà	Việc sử dụng kháng sinh cần tuân thủ đúng hướng dẫn từ bác sĩ chuyên môn.
Biện pháp hỗ trợ nên áp dụng	- Nghỉ ngơi nhiều. - Uống đủ nước mỗi ngày, ưu tiên sử dụng nước ấm. - Súc miệng 2 - 3 lần mỗi ngày bằng nước muối loãng. - Dùng thuốc hạ sốt, giảm đau (hoạt chất Paracetamol hoặc Ibuprofen)	- Nên phối hợp cùng các biện pháp chăm sóc tại nhà tương tự như trường hợp nhiễm virus. - Dành thời gian nghỉ ngơi và bổ sung đủ nước mỗi ngày để hỗ trợ quá trình phục hồi.
Thuốc điều trị đặc hiệu	Không cần thuốc đặc hiệu. Cơ thể tự loại bỏ virus sau vài ngày đến 1 tuần.	Một số loại kháng sinh thường được kê gồm: Penicillin, Amoxicillin, Cephalexin,… tùy theo đánh giá của bác sĩ.
Lưu ý quan trọng	- Không nên tự dùng kháng sinh, vì không có tác dụng với virus. - Dùng sai có thể gây loạn khuẩn, nhờn thuốc.	- Người bệnh cần tuân thủ đầy đủ liều lượng và thời gian sử dụng theo toa. - Tránh ngưng thuốc giữa chừng khi triệu chứng thuyên giảm để không làm bệnh tái phát hoặc gây tình trạng kháng thuốc.
Thời gian hồi phục	3 – 7 ngày nếu chăm sóc đúng.	Nếu được điều trị đúng cách bằng kháng sinh, các dấu hiệu bệnh thường cải thiện rõ rệt sau khoảng 2 – 3 ngày.

Uống nhiều nước giúp hỗ trợ điều trị viêm họng do virus và vi khuẩn

Uống nhiều nước giúp hỗ trợ điều trị viêm họng do virus và vi khuẩn

Giải đáp những băn khoăn về bệnh viêm họng do virus và vi khuẩn

Viêm họng do virus có cần dùng kháng sinh không?

Câu trả lời là không. Kháng sinh không có tác dụng diệt virus, trong trường hợp này cần tập trung giảm triệu chứng và chăm sóc đầy đủ để cơ thể bệnh nhân tự phục hồi. Bác sĩ chỉ sử dụng kháng sinh ở bệnh nhân viêm họng do virus nếu có dầu hiệu bội nhiễm do vi khuẩn.

Làm sao biết chính xác nguyên nhân gây bệnh?

Thông qua phân biệt triệu chứng, test nhanh Strep A hoặc cấy dịch họng. Để chắc chắn, nên thăm khám bác sĩ để phân biệt viêm họng do vi khuẩn và virus chính xác hơn.

Viêm họng do virus hay vi khuẩn nguy hiểm hơn?

Vi khuẩn liên cầu gây bệnh viêm họng nguy hiểm hơn nếu không điều trị đúng vì có thể gây biến chứng. Tuy nhiên, virus cũng có thể gây mệt mỏi kéo dài nếu cơ thể yếu.

Sốt viêm họng do virus và vi khuẩn khác nhau như thế nào?

Sốt do vi khuẩn thường cao hơn, đến nhanh và kéo dài. Virus thường gây sốt nhẹ hơn và kèm nhiều triệu chứng khác như ho, sổ mũi, đau nhức cơ.

Khi bị viêm họng, hãy lắng nghe cơ thể và nhận biết dấu hiệu bất thường, thăm khám kịp thời để bảo vệ sức khỏe. Chủ động chăm sóc đúng cách không chỉ giúp người bệnh hồi phục nhanh hơn mà còn ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm. Phân biệt viêm họng do virus và vi khuẩn là bước quan trọng để điều trị hiệu quả và tránh lạm dụng kháng sinh.